Jak radzić sobie z problemem demencji u osoby starszej?

Demencja to choroba, która dotyka prawie połowy osób w wieku 85+ i wpływa na obniżenie komfortu życia nie tylko seniorów, ale także ich najbliższego otoczenia. Postępującego upośledzenia funkcji intelektualnych i jego następstw medycyna niestety nie potrafi wyleczyć, jednak możliwe jest spowalnianie rozwoju związanych z nim dolegliwości. Kluczowe jest szybkie odkrycie pierwszych symptomów i poddanie się różnym formom terapii.

Otępienie starcze spowodowane jest procesami zmian zachodzącymi w mózgu, które wywołują pogorszenie sprawności umysłowej. Związane są one przede wszystkim ze starzeniem i powodują one osłabienie funkcji intelektualnych. Objawami mogą być:

Przeczytaj również: Jak przygotować seniora do przeprowadzki do domu seniora?

• narastające problemy z pamięcią;

• trudności z liczeniem lub czytaniem;

• spowolnienie myślenia i kojarzenia faktów;

• kłopoty z orientacją w przestrzeni;

• obniżona zdolność rozumienia.

– Na demencję cierpi w Polsce bardzo dużo osób w podeszłym wieku , a ich liczbę szacuje się nawet na pół miliona – mówi ekspert w dziedzinie opieki nad osobami starszymi z Domu Seniora „Leśne Wrota” z Kostkowa pod Gdańskiem. – Problem narasta wraz z wiekiem. Na objawy otępienia starczego skarż y się około 6 procent osób w wieku około 60 lat, ale po 85 roku życia problem dotyka już nawet 40 procent osób . W ekstr e malnych przypadkach niemożliwe jest społeczne funkcjonowanie chorych, a wtedy pomaga ć im można już tylko w specjalistycznych domach opieki.

Objawy i rozwój demencji u seniorów

Za pojawienie się i rozwój demencji odpowiadają zwyrodnienia, degeneracje oraz zanikanie tkanek w różnych częściach mózgu. Wywołują one zaburzenia wyższych funkcji poznawczych związanych z myśleniem, rozumieniem, pamięcią, orientacją, zdolnością do uczenia, wysławiania się czy oceny zachowania. Powodują one także cierpienia określane jako choroba Alzheimera, Parkinsona czy Picka. Skuteczność podejmowanych terapii w spowalnianiu jej postępów zależy w dużym stopniu od stopnia rozwoju choroby, dlatego niezmiernie ważne jest szybkie zauważenie u osób starszych pierwszych symptomów wskazujących na pojawienie się otępienia.

Przeczytaj również: Jak przygotować starszą osobę na pobyt w placówce całodobowej opieki?

Na początku nie wyglądają one zbyt groźnie i niestety są z reguły bagatelizowane przez najbliższych. Zapominanie gdzie się odłożyło kluczyki od samochodu, nieopłacenie w terminie rachunków czy kłopot z przypomnieniem sobie ostatniego odcinka serialu nie są niczym niespotykanym. Zresztą nie u każdej osoby oznaczają one początki otępienia starczego. Nie wolno jednak bagatelizować takich sygnałów.

Przeczytaj również: Najczęstsze wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć osoby sprawujące opiekę nad osobami starszymi

Alarmem dla większości bliskich jest następny etap choroby, kiedy objawy narastają i stają się coraz wyraźniejsze oraz bardziej dokuczliwe. Otępienie starcze zaczyna dawać wtedy znać o sobie poprzez problemy z rozpoznawaniem osób czy znanych miejsc, zapominanie słów co powoduje problemy z formułowaniem myśli, kłopoty z pisaniem, poruszanie się na zewnątrz tylko z opiekunem. W tym czasie zaczynają się nasilać także symptomy innego typu, takich jak apatia, drażliwość, rozchwianie emocjonalne, które mogą skutkować wycofaniem się z życia społecznego. Natomiast w zaawansowanym stadium mogą pojawić się także kłopoty z podstawowymi czynnościami, jak ubieranie, mycie, jedzenie. W ostatnim etapie rozwoju demencji choroba dominuje nad życiem pacjenta, który traci zdolność do wykonywania zwykłych czynności oraz kontakt z otoczeniem.

W jaki sposób pomagać osobom z symptomami otępienia starczego?

Jeszcze raz należy zaznaczyć, że otępienie starcze jest chorobą nieuleczalną, a współczesna medycyna nie potrafi jeszcze odwracać zmian zachodzących w mózgu. Jedyne co można w tej chwili zrobić, to łagodzenie objawów i poprawa jakości życia seniorów. Kluczowe jednak jest szybkie zauważenie pierwszych symptomów i zwrócenie się natychmiast o pomoc do specjalisty. Obserwacja zachowań osób starszych to zadanie, w którym najważniejszą rolę odgrywa rodzina i najbliższe otoczenie. Natomiast rozpoczęcie terapii farmakologicznej mogą zainicjować tylko przygotowani do tego lekarze. W leczeniu stosuje się m.in. nowoczesne leki poprawiające funkcjonowanie układu nerwowego, który odpowiada za procesy zapamiętywania i uczenia się. W poprawie jakości życia mogą pomóc indywidualnie dobrane leki antydepresyjne, uspokajające czy nasenne. Dobre efekty mogą przynieść rozmowy z psychologiem.

Ważnym elementem terapii i profilaktyki są także ćwiczenia mózgu. Specjaliści nazywają to gimnastyką dla umysłu, a jej pozytywne efekty mogą na długo podtrzymywać sprawność intelektualną na poziomie pozwalającym na funkcjonowanie społeczne. Sposobów na pobudzanie mózgu jest bez liku, może to być np.:

• rozwiązywanie krzyżówek i łamigłówek;

• gry wymagające myślenia, jak szachy czy warcaby, ale także zwykłe planszówki;

• czytanie książek;

• uczenie się tekstów piosenek na pamięć i śpiewanie;

• gotowanie potraw według nowych przepisów;

• zapisywanie wspomnień czy rodzinnych przepisów kulinarnych;

• zdobywanie nowych kompetencji komputerowych czy poznawanie kolejnych funkcji smartfona.

Gimnastyka dla umysłu i farmakologia powinny być także wspomagane działaniami na rzecz utrzymywania przez seniorów więzi społecznych oraz ogólnego zdrowia i dobrej kondycji. Dobrym pomysłem są np. zwykłe spacery połączone z rozmową czy chociażby podtrzymywanie więzi towarzyskich. Świetne efekty może przynieść uprawianie ogródka czy zajmowanie się psem. Pozytywne skutki przynosi korzystanie z różnych form aktywności kierowanych do seniorów i zawieranie nowych znajomości na zajęciach Uniwersytetu Trzeciego Wieku czy warsztatach w gminnym ośrodku kultury. Docenić należy także korzystny wpływ, jaki na funkcjonowanie mózgu ma zdrowa dieta. Warto wprowadzić do menu np. orzechy i ryby, a ograniczyć mięso, a z używek alkohol i papierosy. Ważne jest również regularny sen.